National Sports Day : ભારતમાં રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ દર વર્ષે 29 ઓગસ્ટ ના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. જે હોકીના દિગ્ગજ મેજર ધ્યાનચંદ સિંહની જન્મજયંતિની યાદમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ આપણા બધા માટે રમતવીરોના યોગદાન, નિશ્ચય અને અસાધારણ સિદ્ધિઓ અને સમાજને આકાર આપવામાં તેમના પ્રભાવને યાદ કરવા માટે એક રીમાઇન્ડર તરીકે પણ કામ કરે છે. પ્રથમ રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ 29 ઓગસ્ટ, 2012 ના રોજ ઉજવવામાં આવ્યો હતો અને તેથી આ વર્ષે રાષ્ટ્રીય ખેલ દિવસની 12મી વર્ષગાંઠ છે.
National Sports Day 2023 : થીમ
આ વર્ષના રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસની ઉજવણીની થીમ છે “રમત એક સમાવેશી અને યોગ્ય સમાજ માટે સક્ષમ છે”.
રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસનું મહત્વ
રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસ નું મહત્વ આપણા રોજિંદા જીવનમાં રમતગમત અને શારીરિક પ્રવૃત્તિ જે ભૂમિકા ભજવે છે. રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસ તમામ ઉંમરના લોકોને શારીરિક તંદુરસ્તી અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કરે છે. તે નિયમિત કસરત અને તંદુરસ્ત જીવનશૈલીના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે. તે બેઠાડુ જીવનશૈલી અને સંબંધિત રોગોની અસરો સામે પણ ચેતવણી આપે છે. આ દિવસ દેશમાં મજબૂત રમત સંસ્કૃતિના વિકાસ માટે પ્રેરક તરીકે પણ કામ કરે છે. તે સર્વગ્રાહી વ્યક્તિગત વિકાસ માટે વિવિધ રમતો અને રમતોમાં ભાગ લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. રમતગમતમાં લોકોને તેમનું બેકગ્રાઉન્ડ, ભાષા અને માન્યતાઓને ધ્યાનમાં લીધા વિના એકસાથે લાવવાની એક શક્તિ છે. રાષ્ટ્રીય ખેલ દિવસએ એકતા દર્શાવે છે.
કોણ છે મેજર ધ્યાનચંદ? (Major Dhyan Chand)
જે દેશમાં સચિન તેંડુલકર, વિરાટ કોહલી અને બલબીર સિંહ સિનિયર જેવા સ્પોર્ટિંગ સુપરસ્ટારનો આદર છે. ત્યાં હોકી ખેલાડી મેજર ધ્યાનચંદે પોતાના માટે એક વિશેષ સ્થાન અનામત રાખ્યું છે.
29 ઓગસ્ટ, 1905ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના અલ્હાબાદ (પ્રયાગરાજ)માં ધ્યાન સિંહ તરીકે જન્મેલા. તેઓ આઝાદી પૂર્વેના સમયગાળામાં પ્રખ્યાત થયા હતા.
ભારતીય હોકી ટીમના સ્ટાર કે જેણે બીજા વિશ્વયુદ્ધ પહેલાના વર્ષોમાં રમતમાં પ્રભુત્વ મેળવ્યું હતું. ધ્યાન સિંહે 1928, 1932 અને 1936 સમર ઓલિમ્પિકમાં જીત સાથે ભારતને ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ મેડલની તેમની પ્રથમ હેટ્રિક પૂર્ણ કરવામાં મદદ કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.
બ્રિટિશ ભારતીય સૈન્યની રેજિમેન્ટ ટીમ સાથે તેની હોકી કારકિર્દીની શરૂઆત કરનાર, એક યુવાન ધ્યાન સિંહ એક વિશેષ પ્રતિભા હતા. પરંતુ જે વસ્તુએ તેને અલગ પાડ્યો તે તેની હસ્તકળા પ્રત્યેનું સમર્પણ હતું.
જાણવા જેવું
દિવસનો મોટાભાગનો સમય રેજિમેન્ટલ ડ્યુટીમાં વિતાવતા, ધ્યાન સિંહ રાત્રે ચંદ્રના પ્રકાશમાં તેની હોકીની પ્રેક્ટિસ કરતા હતા, જેના કારણે તેને ધ્યાનચંદ નામ મળ્યું.
તે આગામી વર્ષોમાં તેમની ટીમોને વિવિધ આંતર-સૈન્ય મેચોમાં મદદ કરશે, અને ટૂંક સમયમાં 1928 ઓલિમ્પિક્સ માટે ભારતીય હોકી ટીમ માટે બોલાવવામાં આવશે .
ત્યાંથી પાછું વળીને જોવું નહીં પડે કારણ કે ધ્યાનચંદે તેમના મનોરંજક સ્ટીક વર્ક અને રમતની સમજ સાથે હોકીની દુનિયા પર રાજ કર્યું જેના કારણે તેમને ‘હોકી વિઝાર્ડ’ અને ‘ધ મેજિશિયન’ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા.
હોકી લિજેન્ડની કારકિર્દી 1926 થી 1948 સુધી ફેલાયેલી હતી અને આ સમયગાળા દરમિયાન 185 મેચોમાં ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યા પછી અને 400 થી વધુ ગોલ કર્યા પછી તે સર્વકાલીન મહાન હોકી ખેલાડીઓમાંના એક તરીકે સમાપ્ત થયો.
જ્યારે તેઓ 1956માં ભારતીય સૈન્યની પંજાબ રેજિમેન્ટમાં મેજર તરીકે નિવૃત્ત થયા, ત્યારે ભારત સરકારે તે જ વર્ષે પદ્મ ભૂષણ – ત્રીજો-ઉચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર – એનાયત કર્યો. હોકીના દિગ્ગજને માન આપવા માટે 29 ઓગસ્ટના રોજ ધ્યાનચંદના જન્મદિવસે રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
રાષ્ટ્રીય રમત પુરસ્કારો
કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા એનાયત, રાષ્ટ્રીય રમત પુરસ્કાર એ રમતવીરના તેમના શિસ્તમાં યોગદાનની માન્યતા છે અને પુરસ્કારો રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ પર એનાયત કરવામાં આવે છે.
રમતગમતનું સર્વોચ્ચ સન્માન, મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન (રાજીવ ગાંધી ખેલ રત્ન પરથી નામ બદલ્યું છે), ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન કરનાર માટે આરક્ષિત છે, સામાન્ય રીતે ઓલિમ્પિક વર્ષમાં ઓલિમ્પિક ચંદ્રક વિજેતાને આપવામાં આવે છે, અને અર્જુન એવોર્ડ એ એથ્લેટ્સની સિદ્ધિઓને માન્યતા આપે છે.
આ દરમિયાન, દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ દેશના શ્રેષ્ઠ કોચને એનાયત કરવામાં આવે છે, જેમાં વિદેશી કોચનો પણ સમાવેશ થાય છે જેમણે ભારતમાં રમતના વિકાસમાં યોગદાન આપ્યું છે. અને ધ્યાનચંદ પુરસ્કાર તેના ક્ષેત્રમાં રમતવીરના આજીવન યોગદાનને માન્યતા આપે છે.
જ્યારે ઈન્ડિવિજ્યુઅલ નેશનલ સ્પોર્ટ્સ ફેડરેશન (NSF) અને એથ્લેટ્સ પુરસ્કારો માટે નોમિનેશન દાખલ કરવા માટે સ્વતંત્ર છે, ત્યારે રમત મંત્રાલય દ્વારા રચવામાં આવેલી એક એવોર્ડ કમિટી સરકારને સંભવિત પુરસ્કારોની ભલામણ કરવા માટે પોતાની જવાબદારી લે છે.
1991 માં રચાયેલ, રાજીવ ગાંધી ખેલ રત્ન સૌપ્રથમ ભારતના પ્રથમ ગ્રાન્ડ માસ્ટર અને પાંચ વખતના વિશ્વ ચેસ ચેમ્પિયન વિશ્વનાથન આનંદને એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
અર્જુન પુરસ્કાર એ તમામમાં સૌથી જૂનો પુરસ્કાર છે જે 1961માં આપવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર 1985માં અસ્તિત્વમાં આવ્યો હતો.
